Leerkrachten aan het woord over cultuureducatie
Nadia Benali is leerkracht op Basisschool Achtsprong in Amsterdam Zuid-Oost. Onlangs besloot ze om na een aantal jaren te hebben gewerkt op een school in Amsterdam-West, de overstap te maken naar de andere kant van de stad, Amsterdam Zuid-Oost.
Wat is je eerste herinnering aan kunst en cultuur?
Van huis uit heb ik het niet echt meegekregen, we gingen bijvoorbeeld niet naar een museum en namen ook niet deel aan andere culturele activiteiten. Tijdens vakanties heb ik van mijn oom Klaas en mijn beppe (oma) wel veel meegekregen over de geschiedenis van Friesland. Verder knutselde ik veel met mijn tante: kalligrafie, boetseren, tekenen en surprises maken voor Sinterklaas. Mijn moeder heeft mij leren naaien, kleding en gordijnen leren maken, meubels leren bekleden, en ik heb met haar zelfs een kasteel voor de huishoek van mijn basisschool gemaakt. Als ik er zo over nadenk, dan is dat toch eigenlijk ook kunst!
Op mijn basisschool kreeg ik handvaardigheid, van een vakdocent en van een moeder die tijdens de overblijf veel met ons deed. We hadden ook muziekles, waarvan ik mij kan herinneren dat we vaak in canon zongen en dat ik dat heel leuk vond. Ik kreeg er als kind energie van om in canon te zingen, daar werd ik echt vrolijk van! Verder ben ik met school wel eens naar het Groninger Museum geweest, een uitstapje dat toen veel indruk op mij heeft gemaakt, misschien omdat het mijn eerste ervaring in een museum was en omdat ik het museum heel groot vond. Eigenlijk heb ik best veel gedaan, ik moet het alleen niet vergelijken met Amsterdam, want hier heb je al die musea, theaters enzovoort.
Waarom ben je het onderwijs in gegaan?
Ik dacht dat ik het leuk zou vinden om iets met kinderen te doen. Daarom ben ik de opleiding tot onderwijsassistent gaan volgen. Voor die opleiding moest ik stage lopen op een basisschool, basisschool De Swetten in Drachten, waar ik heel leuke stagebegeleiders had. Daar kwam ik in aanraking met onderwijs waarbij thematisch in hoeken werd gewerkt, wat ik prachtig vind. Dit maakte dat ik ineens dacht: “Ik wil gewoon zélf juf zijn.”
Na een aantal jaar te hebben gewerkt op een basisschool in Amsterdam-West werk ik nu op een basisschool in Zuid-Oost, Basisschool Achtsprong. Deze school heeft een multiculturele populatie, de kinderen hebben een Surinaamse, Ghanese, Antilliaanse of Roma achtergrond. Daarnaast hebben we kinderen met wortels in het Caraïbisch gebied, in Zuid-Amerika, in Azië, in het Midden-Oosten, in Afrika, in Oost-Europa. Dat maakt de samenstelling van de school bijzonder, het geeft een aparte dynamiek. Dat is ook de reden dat ik op Achtsprong ben gaan werken. Als leerkracht kun je voor deze populatie het verschil maken, kun je écht iets voor kinderen betekenen. Dit kan op het gebied van onderwijs, maar je kan als leerkracht ook op een andere manier een basis leggen.
Gisteren had ik bijvoorbeeld te maken met een kleuter die een woordenschat heeft op het niveau van een tweejarige. Die wil ik dan zo graag verder helpen, daarvoor wil ik zo graag iets betekenen. Ik wil helpen een basis te leggen, en mijn bijdrage daaraan geef ik met mijn lessen en met de structuur die ik als leerkracht aan de kinderen meegeef. Deze kinderen krijgen zo iets van school mee wat zij van huis uit niet meekrijgen.
Wat betekent kunst- en cultuuronderwijs op jouw school?
Ik ben nog maar pas begonnen op Basisschool Achtsprong, dus ik heb daar nog geen volledig beeld van. Er worden op dit moment verschillende activiteiten aangeboden, zowel onder lestijd als bij de naschoolse activiteiten. Laatst heb ik een introductie gezien van de gratis naschoolse activiteit Theaterbattle, waarbij meerdere scholen uit Zuid-Oost tegen elkaar gaan strijden in het Bijlmer Parktheater. Tijdens de introductie oefenden kinderen kort enkele danspasjes. Als ik zie dat de meeste kinderen deze pasjes ‘in no time’ oppakken met een energie, dan word ik daar enorm blij en vrolijk van. Dat kinderen na schooltijd hun talent inzetten voor iets positiefs, dat ze niet op straat hoeven te spelen, waar ze soms in aanraking komen met minder fijne zaken, en dat ze toewerken naar een gezamenlijk doel, is wat mij betreft de ideale situatie.
Het belang van kunst- en cultuuronderwijs
Door kunst- en cultuuronderwijs kunnen deze kinderen alleen al hun woordenschat enorm verbreden, en dat dan naast vaardigheden als het leren omgaan met anderen en het ontdekken van talenten of interesses. Kinderen zijn hier vaak niet eerder naar een museum geweest, soms weten ze niet eens wat een museum is. Ik neem ze dan mee. Op mijn vorige basisschool in Amsterdam-West was dit een ander verhaal. Op mijn huidige school begin ik daarom ‘klein’ met kunst- en cultuuronderwijs om het zo minder abstract te maken. Ik begin in de omgeving waar de leerlingen opgroeien. ‘Loop eens door de buurt, wat zie je allemaal?’
Wat is je wens voor de toekomst van Amsterdamse kinderen?
Een integratie van kunst- en cultuuronderwijs in de huidige vakken, omdat kunst en cultuur zoveel aanknopingspunten bieden. Lessen zijn dan meer een beleving, meer dan een opzichzelfstaande reken- of taalles. Daarnaast zou ik willen dat er een verplicht en passend cultureel programma voor alle scholen komt, in de vorm van uitstapjes naar culturele instellingen. Dan heeft iedere Amsterdamse leerling dezelfde basis, ongeacht op welke school hij zit.
Heb je tips voor andere leerkrachten?
Haal bekenden, ouders, familieleden, kennissen, van kinderen in de school om hen in de klas iets te laten vertellen of om hun iets te laten zien over een bepaald onderwerp. Probeer daarbij zoveel mogelijk aan te sluiten bij de belevingswereld van kinderen, laat kinderen zelf met ideeën komen en laat hen mee beslissen over hun eigen leerproces. Het proces moet een belangrijk onderdeel zijn van kunst- en cultuuronderwijs, omdat daarmee kennis wordt geactiveerd en kinderen erdoor worden gestimuleerd om na te denken over hun keuzes.
Mocca Magazine editie 01
Praktische tips voor kunst in de klas
OBA kinderdirecteur zit vol ideeën
Leerkrachten aan het woord over cultuureducatie
Ouders over cultuureducatie
Kunstenaar voor de klas
Vier jaar Basispakket
KinderCultuurMonitor resultaten
Wat doet Mocca?