De Basispakketgeneratie komt eraan

In 2018 gaat de eerste lichting basisschoolleerlingen die vanaf groep 4 van de regeling Basispakket Kunsten Cultuureducatie van de gemeente Amsterdam heeft geprofiteerd naar het voortgezet onderwijs.

Van deze leerlingen stromen de meesten, 55%, uit naar het vmbo (basis, kader, gemengd en theoretische leerweg) en de resterende 45% gaat naar de havo, het vwo en de categoriale gymnasia. Deze nieuwe lichting leerlingen heeft vanuit het Basispakket gedurende haar schoolloopbaan kennis en vaardigheden opgedaan in een of meerdere kunstdisciplines in doorgaande leerlijnen. Kunnen deze leerlingen de opgedane vaardigheden verder ontwikkelen op het moment dat zij het vo betreden?

Vooruitlopend op een rapport dat Mocca later dit jaar uitbrengt, beschrijven we alvast een aantal aandachtspunten voor de aansluiting van leerlingen in het vmbo en laten we een ervaringsdeskundige, een brugklasser, aan het woord.

Met de regeling Basispakket Kunst- en Cultuureducatie van de gemeente Amsterdam is er een impuls gegeven aan het cultuuronderwijs van Amsterdamse basisscholen. Dankzij deze regeling besteden Amsterdamse basisscholen meer aandacht aan cultuuronderwijs. Leerlingen ontwikkelen gedurende hun schoolloopbaan culturele vaardigheden die vastgelegd zijn in doorgaande leerlijnen. Op dit moment doen volgens de gegevens van Mocca bijna alle 260 basisscholen mee aan het Basispakket. Daarvan heeft 98% een eerste leerlijn, 74% een tweede leerlijn en 15% een derde leerlijn. Muziekonderwijs in de klas is sinds 2013 door de gemeente Amsterdam via het Basispakket structureel gesubsidieerd. Dat betekent dat de leerlingen die nu van de basisschool komen sinds groep 4 wekelijks muziekonderwijs krijgen. Masterstudent muziekwetenschap Saskia van der Meer heeft in samenwerking met Mocca in 2015 de stand van zaken in het muziekonderwijs en de mogelijke effecten van het Basispakket Kunst en Cultuur-educatie in het vmbo (inclusief praktijkonderwijs) onderzocht.

Uit interviews met Amsterdamse scholen voor voortgezet onderwijs blijkt dat er geen goede aansluiting is op het muziekonderwijs van de basisschool. Van de geïnterviewde docenten is 85% niet bekend met de huidige ontwikkelingen op het gebied van muziek op de basisschool. Docenten geven aan wel bekend te zijn met het Leerorkest, dat op tientallen basisscholen actief is. Een aantal docenten merkt de invloed van het Leerorkest in de brugklas. Leerlingen hebben meer vaardigheden. Dit heeft grote niveauverschillen tot gevolg, waardoor differentiëren in de klas nog belangrijker wordt.

Amsterdam staat niet alleen Van de Amsterdamse vmbo-scholen heeft 33% in 2014 aangegeven ondersteuning te willen bij het invoeren van doorgaande leerlijnen. De docenten vinden het een goede zaak dat het muziekonderwijs een positieve ontwikkeling doormaakt en willen die ontwikkeling graag voortzetten in hun eigen lessen. Een aansluiting op de doorgaande leerlijnen uit het basisonderwijs kunnen zij echter volgens eigen zeggen nog niet bieden.

Amsterdam staat niet alleen: de ontwikkeling van doorgaande leerlijnen van de basisschool naar het vo en vooral het vmbo is ook landelijk nog niet ver gevorderd. Uit een trendanalyse van SLO, het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling, blijkt dat op 1 van de 5 scholen voor voorgezet onderwijs sprake is van een doorgaande leerlijn voor cultuur. Slechts 5% van de scholen voor voortgezet onderwijs heeft een doorgaande leerlijn tussen de basisschool en het voortgezet onderwijs.