Hoe geven andere docenten invulling aan het vak CKV? Tijdens de gelijknamige meetup voor voortgezet onderwijs in kunstcentrum de Appel deelden Damione Cornelisse van Yuverta West), Sanne van Stekelenburg van Spinoza 20first en Renée van Schijndel van het Arte College Almere, uit eigen praktijk.
Renée van Schijndel – Arte College
Haak aan op de actualiteit en belevingswereld van leerlingen
Renée van Schijndel brengt drama, dans, theater, beeldend, muziek en digital art samen in CKV op haar school Arte College. Volgens haar gaat CKV niet over de beste danser, theatermaker of muzikant worden, maar over dwarsverbanden leren leggen tussen creativiteit en de maatschappij. Inspelen op de actualiteit en dit koppelen aan de kunstwereld. ‘’Ik daag leerlingen uit om hun plek in de wereld te onderzoeken en op zoek te gaan naar wat betekenisvol is voor hen en dit op creatieve wijze te uiten.
Back to the Future Queen
Als praktijkvoorbeeld geeft ze het project ‘Back to the future queen’, geinspireerd op Rupaul’s Drag Race. In dit project komen hedendaagse kunstvormen en kunstgeschiedenis samen. Drie dagen lang werkten 73 leerlingen, twee kunstvakdocenten én een dragqueen toe naar een interdisciplinaire theatrale installatie. De inspiratie: teksten van Bertolt Brecht, kostuums van het Triadische ballet en de uit 1932 afkomstige balletvoorstelling ‘Der grüne Tisch’. ‘’Inspelen op de belevingswereld van de leerlingen is hierbij van groot belang’’ zegt Renée. “Trek het naar deze tijd door de inzet van multimedia en technologie. En haal professionele grimeurs, drag queens en andere kunstenaars de school in om de lessen tot leven te brengen.”
Maak een instagramaccount voor een bekende kunstenaar
Renee’s Instagram-opdracht, waarbij leerlingen een Instagram-account maken voor een bekende kunstenaar, verbindt ook kunst en maatschappij. Leerlingen plaatsen niet gewoon werk van de kunstenaar op de account, maar verplaatsen zich in de gedachten van de kunstenaar en maken vandaaruit posts. Een badass vrouwelijke kunstenaar uit eerdere tijden laat leerlingen bijvoorbeeld kijken naar de positie van vrouwen in de kunstwereld. Hoe zou zij zich in de huidige tijd profileren op social media? Zo slaat de opdracht bruggen tussen maatschappelijke thema’s, geschiedenis, kunst en cultuur.
Bekijk hier de presentatie van Renee van Schijndel
Sanne van Stekelenburg – Spinoza 21st
Start met een opdracht die de fantasie aanspreekt
Sanne van Stekelenburg opent haar presentatie met een korte doe-opdracht met papier: “Vouw in 30 seconden een olifant achter je rug”. Een halve minuut later tovert iedereen lachend een meer of minder gelukt gekreukeld olifantje achter de rug vandaan. “Ik start mijn lessen altijd met het direct kort aanspreken van de fantasie’’ zegt Sanne.
Denk als een kunstenaar
Sanne nodigt leerlingen binnen het vak CKV uit na te denken over wie ze zijn. Ze maakt in haar lessen ruimte voor de eigen invulling van leerlingen. Dit doet ze onder andere door leerlingen elkaar les te laten geven. Daarbij stimuleert ze hen als een kunstenaar te denken aan de hand van vragen zoals: Wat is kunst? Wie bepaalt dat? En wanneer ben je een kunstenaar? Inspiratie voor opdrachten haalt ze onder andere uit: how to be an explorer of the world van Keri Smith en Wicked arts assignments van Emiel Heijnen en Melissa Bremmer, het lectoraat kunsteducatie.
Protestkunst
Als mooi voorbeeld van een opdracht waarin maatschappijleer en CKV samenkomen, noemt ze de protestkunst-opdracht. Vanuit de vraag Waar maak jij je druk om ontwerpen en maken leerlingen een creatieve uiting. Ze onderzoeken hoe activisme zich laat vertalen naar kunst. Tegelijkertijd verdiepen ze zich in kunst in de openbare ruimte en materiaalgebruik.
Reflecteer samen met leerlingen en koppel dit terug aan het team
‘’Na afloop van projectweken reflecteer ik samen met de leerlingen op de lessen’’ vertelt Sanne. Vonden ze het interessant? Waar werden ze enthousiast van? Wat hebben ze wel en niet geleerd? Dit koppel ik in vergaderingen terug aan docenten, zodat ik hen ook betrek bij mijn lessen. Durf te spelen en uit te proberen met leerlingen. Geef hen verantwoordelijkheid en zeggenschap over de invulling van de lessen. Op deze manier voelen ze zich betrokken en eigenaar van hun eigen creatieve processen. Samen bepalen we op die manier wat CKV is en kan zijn.”
Bekijk hier de presentatie van Sanne van Stekelenburg
Damione Cornelisse – Yuverta VMBO- West
Alle leerlingen CKV
Net als Damione Cornelisse van Yuverta VMBO West haar presentatie begint verlicht een bliksemschicht de grote zaal in Kunstcentrum De Appel. “Dit is wat ik met mijn vak teweeg wil brengen”, zegt Damione vol enthousiasme. Haar missie sinds 1999: alle leerlingen in aanraking laten komen met kunst omdat niet alle leerlingen dit van huis meekrijgen. “De taak van de CKV-docent is leerlingen laten zien dat kunst ook over hen gaat.”
Duurzame samenwerkingen met makers uit de buurt
Damione werkt veel met kunstenaars en makers uit de buurt. Ze kiest daarbij voor cultuurpartners die affiniteit hebben met de doelgroep en zich kunnen inleven in haar leerlingen. Mensen die fungeren als rolmodel en dezelfde taal spreken. Ze kiest voor langere projecten en duurzame samenwerkingen. Door de continuteit ontstaat er vertrouwen bij de leerlingen. De docenten en de leerlingen leren elkaar kennen waardoor de leerling zich gezien voelt.
Ook ik heb een VMBO-diploma
Yuverta VMBO-West maakt deel uit van de vmbo-denktank. Daar is Damione blij mee, want het levert goede samenwerkingpartners op. Met denktankpartner Bekijk’t startte ze een project over de toekomst voor de vmbo’er. Waar kun je terechtkomen als je klaar bent met je vmbo? De leerlingen maakten posters en video’s rondom succesvolle rolmodellen en de slogan Ook ik heb een vmbo-diploma. Ze werkten aan hun eigenwaarde en trots en leerden ondertussen over design, opmaak en het editen van video’s.
Betrekken docententeam
Damione bezoekt alles wat ze met de klas wil doen eerst zelf ter voorbereiding. Ook laat ze het docententeam vaak eerst workshops doen of voorstellingen zien. “Het betrekken van het docententeam is ontzettend belangrijk en soms ook echt nodig, zeker bij moeilijke thema’s. Dan wil je eerst weten waar het team staat en of zij klaar zijn voor een onderwerp voordat je er met de leerlingen aan begint.” Daarnaast bezoekt ze ter inspiratie veel kunst en cultuur, ook via Met Mocca naar Cultuur, waar ze ook collega’s mee naar toe neemt. ‘Zodra je als docent zelf geïnspireerd bent kun je dit met enthousiasme de school inbrengen.’
Download hier de presentatie van Damione Cornelisse
Boeken die de docenten als inspiratie gebruiken
How to be an explorer of the world – Keri Smith
Wicked arts assignments – Emiel Heijnen en Melissa Bremmer – Lectoraat Kunsteducatie
Het filosofie doeboek – Sabine Wassenberg
Wreck this Journal – Keri Smith
Leren van Kunst- Olga Potters en Suzan Lutzke
Denk als een kunstenaar – Wil Gomperts
Wil je ook meetups bijwonen of mee Met Mocca naar Cultuur? Meld je dan aan voor de nieuwsbrief. De uitnodigingen verschijnen dan vanzelf in je inbox.