Een Klas vol Talent
Waarom verwachten we dat alle kinderen in groep 8 kunnen rekenen en schrijven maar niet dat ze kunnen tekenen of toneelspelen? Hoe komt het dat aan het eind van de basisschool alle kinderen de basisvaardigheden van de zaakvakken onder de knie hebben, terwijl er maar een paar kunnen schilderen of zingen? Het is algemeen geaccepteerd dat die paar kinderen nou eenmaal de enige zijn die talent hebben en de rest niet. Daar is niets aan te doen. Maar is dat wel zo? *Karin Kotte, trainer cultuureducatie zegt van niet.
Tijdens kunstonderwijs op school krijgen kinderen vooral les volgens twee methodes: ambachtelijk of vrije expressie. Bij ambachtelijk onderwijs heeft de leerkracht een voorbeeld en de kinderen gaan dit vervolgens zo goed mogelijk kopiëren. Bij de vrije expressie vraagt de leerkracht de kinderen iets te maken aan de hand van een open opdracht, het kind bedenkt alles zelf.
Stel je eens voor dat je kinderen volgens deze methodes rekenles zou geven. Hoe ziet dat eruit? Bij de ambachtelijke methode schrijf je alle sommen op waarna de kinderen deze nauwkeurig overschrijven. Bij de vrije expressie geef je ze de sommen, legt niets uit en als de kinderen vragen stellen antwoord je: “Nee je moet het zelf bedenken”. Hoeveel kinderen zouden dan kunnen goed kunnen rekenen aan het eind van groep 8? Waarschijnlijk hetzelfde lage aantal dat nu bij afsluiting van de basisschool goed kan tekenen, zingen, schilderen of toneelspelen. Alleen het talent zou bovendrijven.
Kunst- en cultuurvakken krijgen niet dezelfde aanpak op scholen als zaakvakken. Dit heeft als gevolg dat kinderen zich rond hun 8e gaan realiseren dat ze geen talent hebben en niet creatief zijn. Die gedachte dragen ze vaak voor de rest van hun leven mee. Het kan anders. Wat gebeurt er als je deze vakken op de procesgerichte manier benaderd? Dan merk je eigenlijk vrij direct dat de kinderen, door zich op het proces te richten, een veel beter resultaat laten zien.
Hoe doe je dit? Voordat de leerling aan de slag gaat doorloop je de volgende stappen: brainstormen, beschouwen, schetsen en materiaalinstructie. Help ze hun onderwerp intensief te bekijken, beluisteren en bevoelen. Laat ze verschillende ideeën uitwerken en overdenken met welke ze het beste verder kunnen. Laat ze het materiaal onderzoeken om te zien welke verschillende dingen ze ermee kunnen doen en welke optie daarvan het beste is voor hun werk.
Deze stappen zijn essentieel omdat de mens zijn zintuigen alleen globaal inzet. We filteren de hele tijd de belangrijkste beelden, geluiden, geuren en tactiele sensaties uit onze omgeving. Dat is nodig, anders krijg we veel te veel input. Maar bij de kunstvakken is het zaak om juist wel intensief te kijken, luisteren en voelen. Niet alleen naar je omgeving, maar ook naar het materiaal dat je gebruikt. Zo zet je een creatief proces in gang in de leerling zelf. Met andere woorden, creativiteit kun je leren. Natuurlijk zullen er altijd verschillen zijn tussen leerlingen, maar voor je het weet heb je een klas vol talent.
*Dit blog is gebaseerd op de presentatie procesgericht leren van Karin Kotte die zij op 17 november 2016 gaf aan leerkrachten in het primair onderwijs in Amsterdam. Meer weten? Download presentatie-moccaacademie-procesgerichte-didactiek-17-november, de hand-out van de presentatie die Karin Kotte gaf tijdens het po-netwerk van Mocca, het expertisecentrum cultuuronderwijs Amsterdam, in het Tassenmuseum in Amsterdam. Kom ook naar de gratis onderwijsnetwerken van Mocca!