Kleien is populair. Klei-ateliers en workshops duiken overal in Amsterdam op. Zo ook Studio Pansa op het KNSM-eiland waar we met 25 leerkrachten en cultuureducatie-professionals zelf met de handen in de klei gaan voor de po meetup: Kleien, wat doet het met je en hoe werkt het in de praktijk?
Authentiek keramiek
De prettige ruimte staat vol keramiek, gedraaid en afgebakken in de studio. Naast de koude vers water kannen staat een dienblad mokken, alleen uniek en handgemaakt. Maar niet iedereen begint aan de draaischijf voor een eigen poging tot een authentieke pot. De helft van de groep neemt eerst plaats aan tafel voor de speelse oefeningen van de firma Klei.
Procesgericht en vakoverstijgend kleien
‘Kinderen willen meteen iets maken, maar als ze nog nooit gekleid hebben beheersen ze de techniek nog niet zegt Anita Manshanden van de firma Klei, vandaag bijgestaan door kunstenaar Daan Blitz. Ook hier aan tafel kunnen sommigen zich niet bedwingen. Maar dat is niet de bedoeling, want we werken niet naar een eindproduct toe. Vandaag gaan we procesgericht en vakoverstijgend kleien.
Samenwerken met klei
Om aan de techniek te werken draaien we ballen en slierten en cilinders. Daarna doen we een oefening waarbij we met een handeling een vorm toevoegen aan een cilinder. Daarna geven we deze door aan onze buurman die de volgende handeling doet. Na een keer of zes doorgeven krijgen we ons eigen kunstwerk weer te zien, veelal onherkenbaar.
Tekenen, schrijven, spelen
Anita: ‘Dit is een manier om het concept abstract bij kinderen te introduceren. Ook kun je ze deze abstracte 3d-vorm in 2d laten natekenen. Hiervoor moeten ze heel goed kijken. Of ze kunnen een verhaal bedenken bij de vorm en het kunstwerk. Ze kunnen vormen selecteren en bedenken welke familie van elkaar zijn.’ Daan: ‘Houd het simpel voor groepen 1, 2 en 3. Die willen lekker spelen, dus rollen, ballen maken en samen torens maken. Zo werken ze onbewust aan hun motorieke vaardigheden en aan samenwerken.’
Blind kleien
Iedereen krijgt een zak met een voorwerp erin. De opdracht: maak het voorwerp na uit klei zonder te kijken. Er wordt aandachtig en geconcentreerd gevoeld en gekleid. Niet iedereen komt door te voelen erachter welk voorwerp er in de zak zit, maar na de onthulling hebben ze toch een redelijke neus of knop van een keukenkast nagemaakt.
Geschiedenis, biologie en aardrijkskunde
De laatste opdracht is een duimpotje. Dit potje kun je koppelen aan geschiedenis, aardrijkskunde en biologie. De oude Egyptenaren maakten deze potjes met een dierenkopdeksel om de organen van een overledene in te bewaren. Met de niet dominante hand draai je je je duim in een bal klei en terwijl je hem ronddraait. Alsof je gehaktballen draait. Zo ontstaat langzaam een potje. In een bak liggen plastic boerderijdieren ter inspiratie. In een apart balletje klei doe je wat water en maak je slib, Hiermee plak je de oren aan het dierenkopdeksel. Je kunt kinderen leren falen door ze de opdracht te geven de wand zo dun te maken dat hij uit elkaar valt en ze vervolgens te complimenteren omdat ze de opdracht goed hebben uitgevoerd.
Achter de draaischijf
En dan is het tijd voor de wissel. De draaischijven lonken. Maar eerst krijgen we uitleg. Uitgebreide uitleg. Met heel veel technische details. Hoe werkt het gaspedaal. Hoe haal je de lucht uit je klei? Waar zet je je linker elleboog en wat doe je met je rechterhand. Hoe gebruik je de rest van je lichaam. Een hand aan de zijkant een hand bovenop, twee vingers hier en 5 keer omslaan daar.
Stelletje pottenbakkers
Het duizelt een beetje na zoveel informatie en de helft is helaas verdwenen zodra we achter de schijf zitten. Maar gelukkig helpt xxxx van Studio Pansa. Want makkelijk is het niet. Een knoeiboel wel. Links en rechts komt klei omhoog om vervolgens ook weer in te storten onder onze onervaren handen. Gelukkig waren van tevoren de verwachtingen getemperd door oprichter Lennart. Pottenbakken leer je niet een een uur. Daar heb je echt een korte cursus voor nodig. En dan moet er nog afgebakken worden en geschilderd. Daar komen we vandaag niet aan toe.
Wiebelige potjes
Na een uur ziet het pottenbakgebied eruit als een slagveld. En de meeste kunstwerken ook hoewel sommigen toch nog een oneven schaaltje of wiebelend potje hebben gedraaid. Maar lol hebben we wel gehad en hier een daar is het pottenbakvirus aangeslagen en wordt voorzichtig naar de cursus geïnformeerd. En terwijl de deelnemers enigszins besmeurd aan de borrel gaan, begint xxxx aan de geuzentaak die schoonmaken heet.
Meer informatie over de firma Klei en materialen en opdrachten
Meer informatie over Studio Pansa en hun keramiekworkshops