Mocca po-meetup Po-meet up Mocca van een internetidee een betekenisvolle les ontwerpen

Van een internet-idee een betekenisvolle les ontwerpen

Van links en rechts hoor je instemmende geluiden en soms zelfs een snik bij de Mocca Masterclass Van een internet-idee een betekenisvolle les ontwerpen, gegeven door educatief ontwerper Moniek Warmer. De filmpjes over kunstwerken die ze toont zijn stuk voor stuk ontroerend. Vandaag dienen ze als bron voor de deelnemers voor het bedenken en uitwerken van authentieke kunsteducatie.


Remix je curriculum

Hiervoor gebruikt Moniek het ontwerpmodel uit Remix je curriculum, een publicatie van Emiel Heijnen voor innovatief kunstonderwijs. Binnen dit didactische model formuleer je een heldere opdracht, die aansluit bij de belevingswereld van de leerling en de actualiteit. Het uitgangspunt van de opdracht is een actueel kunstwerk. Bij het opstarten van de opdracht weet de leerling precies wat hij gaat doen, maar niet wat hij tijdens de onderzoeksfase tegenkomt. De uitwerking is dus voor iedere leerling anders.

Marina Abramovic Meet Ulay. The artist is present – Moma 2010

Hoe kies je een bron van het internet?
Moniek benoemt dat het een uitdaging is om met actuele kunstbronnen te werken. Omdat actuele kunstenaars ook werken met nieuwe media kun je ook leerlingen uitdagen om met die technieken aan de gang te gaan. In het ontwerpmodel van Emiel Heijnen worden leerlingen uitgedaagd om met de werkwijze van kunstenaars aan de slag te gaan, maar ook om expertise van andere leerlingen (leergemeenschap) in te zetten. Vervolgens koppel je dat kunstwerk aan een actualiteit uit het nieuws of een activiteit of gebeurtenis/verandering in je buurt. ‘Wat voor opdracht zouden jullie bij dit werk voor jou doelgroep kunnen bedenken’ vraagt Moniek. Ze benadrukt dat ideeën zelden zomaar oppoppen, maar vooral ontstaan door samen iets te bespreken. “Non-verbale communicatie”, zegt een van de deelnemers. “Je kunt gekoppeld aan non-verbale communicatie #metoo bepreken. “Ja en dan kun je uitkomen bij hun eigen belevingswereld bijvoorbeeld pleinruzies of wat je zegt met ‘korte truitjes”, draagt een derde aan.

Moniek: “Ik heb deze bron op een po-school aan het programma Lentekriebels (seksuele voorlichting) gekoppeld. Daar komt ook een hoop non-verbale communicatie bij kijken. En dan stelt de leerkracht de kinderen vragen. Wie denk je dat die meneer is? Waarom moeten ze huilen? De antwoorden waren heel divers. Een kind dacht bijvoorbeeld dat het haar broer was en dat hij haar kwam vertellen dat haar moeder dood was. De opdracht die ik de kinderen gaf was: bedenk een nieuw lichaamsdeel waar je mee kunt communiceren zonder te praten. Doordat ze dit moesten ontwerpen gebruikten ze technische kennis. Verder zie je dat ze allerlei dingen gaan inzetten waar ze goed in zijn of die ze interessant vinden. In het vo kun je de bron ook vakoverstijgend inzetten en het bijvoorbeeld koppelen aan biologie en Nederlands.”

Hoe maak je een goede opdracht?
De tip van Moniek is de formulering van de opdracht te beginnen met werkwoorden zoals bedenk, ontwerp of maak. Ze toont een nieuw kunstwerk uit de serie Fallen princesses van Dina Goldstein. We zien een gedesillusioneerde Sneeuwwitje die geen happily ever after lijkt te leven. Opdrachten die hierbij passen zijn: bedenk een nieuw sprookje dat in deze tijd speelt. Of pimp een oud sprookje. Bedenk een lang en gelukkig leven, Of bedenk een sprookje in je eigen huiskamer. Zo heb je het ineens over ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, over de ruimtelijke afmetingen van je huiskamer of over erfgoed en culturele identiteit.

, Van een internet-idee een betekenisvolle les ontwerpen
Dina Goldstein – Snowy 2008

We kijken allemaal naar het prachtige filmpje het verzamelde breiwerk van Loes Veenstra. Wat kun je nou met dit filmpje doen?, vraagt Moniek. Ze vertelt over een vso-school die naar aanleiding van deze bron de leerlingen de opdracht gaf: breng een ode aan nummer 17. Dit bracht bij de kinderen een hoop gedachten omhoog. Wat is een ode? Hoe maak je dat? Wat is nr. 17? Doe je het samen of alleen? Ze koppelden dit aan de sociale competentietraining Rots en water. De kinderen hebben uiteindelijk in de straten van hun buurt bewoners op nummers 17 geïnterviewd en als opdracht een ode gebracht aan waar die bewoner goed was.

Zelf aan de slag met een kunstbron van het internet
Een laatste voorbeeldfilmpje laat zien hoe een boom een kamer in wordt getrokken. En dan gaan de deelnemers zelf aan de slag. De opdracht? Kies een van de drie bronnen en bedenk een betekenisvolle les. Formuleer de opdracht. Bedenk welke vakken je erbij haalt. En vul niet alles in voor de kinderen. Maak ze bijvoorbeeld zelf verantwoordelijk voor het bedenken welke spullen ze nodig hebben (als het goed is allemaal wat anders) en voor hoe ze daar vervolgens aan komen.

Maak een modern sprookje
In groepjes werken de masterclass cursisten aan hun lesontwerp. Nadat de ideeën op papier staan geven de groepen elkaar een tip en een compliment. Twee deelnemers delen hun ontwerp voor de hele groep. De eerste bedacht Maak een sprookje voor de 21e eeuw en laat de moderne tijd hierin zien. De belevingswereld waarop het aansluit is Frozen en Minecraft. Vragen die de kinderen onderweg beantwoorden zijn: Heeft het sprookje een happy end of niet? Hoe zit de rolverdeling bij jou thuis?

, Van een internet-idee een betekenisvolle les ontwerpen

Belevingswereld van kinderen
Een leerkracht uit haar groepje haakt in en vertelt dat ze er laatst achter kwam dat zeven kinderen in haar klas geen enkel sprookje kende. Ze werkt met kinderen met taal- en spraakstoornissen dus sprookjes voorlezen is ook onderdeel van het lesontwerp. En het in kaart brengen van welke verhalen er in de verschillende culturen van haar leerlingen worden verteld. De tip die ze kregen van mededeelnemers: Ga op zoek naar de moraal van sprookjes met de kinderen. Moniek geeft nog als tip mee vooral niet zelf in te vullen wat de belevingswereld van kinderen is. Soms denken we dat het Minecraft en Frozen is, maar dan is dat alweer voorbij en zitten we er alsnog naast. Vraag het ze.

, Van een internet-idee een betekenisvolle les ontwerpen

Maak een groene challenge
Een tweede groepje nam het filmpje met de boom als bron. Hieruit vloeide de opdracht “Maak een groene challenge’. De belevingswereld van kinderen komt terug via de YouTube challenge filmpjes zoals de ice bucket challenge. De challenge voorwaarden: het moet duurzaam zijn, ongevaarlijk en iedereen moet het kunnen doen. Elementen die de kinderen gaan tegenkomen: recyclen (wereldverkenning), kringlopen (natuur), hoe worden dingen gemaakt (techniek), hoe werd het vroeger gemaakt (geschiedenis), wat wil je zelf doorgeven aan de volgende generatie (burgerschap). De tip die ze kregen: vraag de kinderen wat de kunstenaar met het filmpje heeft bedoeld. Een goed punt vindt Moniek, want wie weet zien zij iets heel anders in het filmpje dan wij.

Na 2,5 uur zijn de deelnemers nog lang niet uitgepraat over betekenisvolle lessen ontwerpen op basis van een kunstbron. Een aantal deelnemers geeft aan dat er behoefte zou zijn aan een langere training of een training op basis van modules op dit onderwerp. De MoccaAcademie gaat dit in kaart brengen. Inmiddels is het vrijdagavond, het weekend is begonnen en de bar van het Student Hotel geopend.

Blog n.a.v. de Mocca Masterclass Van een internet-idee een betekenisvolle les ontwerpen. Deelnemers van scholen: leerkrachten, vakdocenten, icc’ers. Van culturele instellingen: projectleiders en cultuureducatoren. Download hier de presentatie van Docent Moniek Warmer. Locatie: Student Hotel Amsterdam.

Meer nieuwsberichten

Vacature Adviseur mbo

Vind jij cultuuronderwijs ook onmisbaar in het onderwijs? Weet jij zeker dat kunst en cultuur essentieel zijn voor de ontwikkeling van jongeren? Ben jij iemand die directie, docenten en andere medewerkers van mbo’s in je verhaal

Meer informatie »